Enneagram, insanı günlük yaşamda, iş yaşamında, iş yönetiminde en önemli değer olarak gören ve değerlendiren bir modeldir. İnsana yakından bakmak, tanımak ve iletişim kurmak için insanın dinamik mekanizmasını açıklayabilen, analiz edebilen sistemsel bir yaklaşım. İnsanları doğru tanımak, anlaşmak, iletişim kurmak önce kendimizi tanımayı ve anlamayı gerektiren bir süreç. Kendimizi tanıma yolunda yaptığımız her faliyet, her öğrenme beraberinde ‘kişisel gelişim‘ dediğimiz alana bizi yaklaştırıyor. Bir başka tanımlama ile buna ‘kişisel olgunlaşma‘ da diyoruz. İnsanları tanıma yolculuğunda farkına varmak, farkındalık yaratmak ve bilinçli bir yaklaşımın en iyi yolu kendinden başlamak. Insanın kendisini tanıması, kişilik özelliklerini bilmesi için kullanılan önemli modellerden biri Enneagram modelidir.
Enneagram Nedir?
İnsanın çevresini algılaması kendine özgü olarak gerçekleşiyor ve her insan dünyayı kendi açısından görüyor, hissediyor, anlıyor. Dünyada yedi milyar insan varsa bu aslında yedi milyar farklı algılama ve gerçeklik olarak nitelenebilir. Yedi milyar insan, yedi milyar gerçeklik bu yollar her insan için aynı olmamakla beraber ortak özelliklerde benzerlikler gösterir.
İnsanların dünyaya bakış, algılayış açıları ortak paydada toplanabilir ve bir takım ortak bakış açılarına sahip insanlar kümelenebilir. Bu kümeleme işini yapan pek çok modelden en eski ve belki de en etkin, pratik olanı Enneagram.
Dünyaya yaygın açılışını Helen Palmer’ın, ilk açılışını ise 1900 lerin başında Gürciyef’in başlattığı bir kişilik tanımlama modelidir. Yunanca “dokuzlu şekil” anlamına gelen ‘Enneagram’ bir kişilik sınıflandırma sistemidir.
Enneagram insanları anlama, tanıma ve iletişme geçme yolunda günümüzde önemle üzerinde durulan bir yöntem haline gelmiştir.
Diğer kişilik envanter modellerinden en büyük farkı kişilikler arası etkileşimlerin analizini yaparak kişiye bir yol haritası verebilmesidir.
Bu modelin günlük yaşamda kişiler arası iletişimde, insanları tanımada, evliliklerde, kendini ifade etmede, kişisel gelişimde, iş yaşamında ise kurum içerisindeki iletişimde, çatışmaların çözümlenmesinde, projeleri yönetmede, insan kaynakları uygulamalarında ve diğer pek çok yönetsel alanda kullanımı sözkonusudur.
Enneagram modelini kullanmak kimlere fayda sağlar?
Özelde proje yönetiminde, genelde ise yönetimde, doğru işe doğru insanı yerleştirmek, uygun şekilde motive etmek, gelişimini sağlamak için tüm yöneticiler tarafından etkin ve verimli, keyifli ve güvenli olarak kullanılabilir.
Ürün geliştirme ve tasarım işlerinde de enneagramın getirdiği kişisel tercih gruplamaları rahatlıkla şirketler ve profesyoneller tarafından kullanılabilir.
İş ve eş seçim ve idaresinde hem kişinin kendi gelişimine hem de yöneticilere özellikle kurumsal şirketlerde büyük avantajlar sağlar. İnsanlar hakkında bilgiyi işleyen kurumlara bilimsel olarak yol gösterir.
Helen Palmer ‘California School of Professional Psychology’ de yaptığı uzun süreli ve kapsamlı bilimsel çalışmalar ile konuyu geniş tabana ilk yayan kişidir.
Don Richard Riso, psikoloji doktorasıyla başladığı çalışmalarında, psikiyatri ile enneagram’ı birleştirerek teoriye uygulama alanında bilimsel destek ve derinlik kazandırmıştır.
Proje Yönetiminde Enneagram
Proje yönetimi alanında günümüzde insan kaynakları ile ilgili olarak enneagram modelinden sıkça faydalanılır. Projelerin gerektirdiği işler kapsamında bu işlere en uygun proje ekibinin belirlenmesi projenin başarısına olumlu etki yaratmaktadır. Bu nedenle proje başarısındaki en önemli faktör olan insan kaynağının proje ekibinde görevlendirilmesinde işin gerektirdiği
özelliklerin belirlenmesi ve bu özelliklere en uygun olan bireylerin bulunarak ekibe dahil edilmesi menneagram modelinde yer alan kişilik tiplerinin bilinmesiyle yapılabilmektedir.
Projeye etki eden pek çok kısıt ve etmen olmakla birlikte projeye uygun bireylerin bulunması ve onların motive edilerek proje işlerini en iyi şekilde yapmaları projenin hedeflerinin yakalanmasında öne plana çıkmaktadır. En son yapılan bilimsel temelli araştırmalar ve ortaya konan modellerde başarı elde etmede kişilik tiplerinin bilinmesinin, kişilik tiplerine uygun iletişim yöntemleri geliştirilmesinin ve motivasyon tekniklerinin uygulanmasının önemini ortaya çıkarmıştır.
Günlük hayatımızda Enneagram
Gündelik hayatımızın önemli bir kısmı iletişim ile geçiyor, retorik, yani anlaşma amacıyla iyi söz, güzel söz söyleme, ikna etme sanatı veya belagat, aslında iletişim paydaşlarının insanların gerçeklikleri üzerinden yapılıyor. Enneagram öncelikle kişilerin, insanların bu gerçekliklerinin pratik şekilde analizinde ve değerlendirilmesinde kullanılıyor.
Gerçeklikten kasıt kişinin hayatta en önem verdiği konular kümesidir. Kişilerin motive yada demotive olma nedenleri gerçekliklerinin arkasında yatan nedenlerden kaynaklanır. Örneğin para, ilgi, takdir, sevgi, huzur, zevk, başarı, bilgi vb. kavramlar gerçeklikler kümesinin elemanları olup her insanda aynı etkiyi yapmazlar. Bunların farkında olan ve uygulamasını yapan bir yönetici kendi hayatında veya grubunda başarıya ve huzura güvenle ulaşır.
Don Richard Riso’nun detaylı çalışmalarında gerçeklik örtüşmesi yanında, daha da önemli olarak, ruh hallerinin (gerçekliğin sağlık düzeyleri) her bir gerçeklik için detaylı tanımı yapılmıştır. Çoşku, neşe, üzüntü bıkkınlık ve bunun gibi çeşitli ruh halleri tanımlanarak, kişlerin gerçeklikleri bu ruh halleri üzerinden belirlenebilir. Buna uygun iletişim yöntemi seçilmesi ile kişiler arası sağlıklı anlama, anlaşma ve iletişim sağlanabilir.
Günlük hayatımızda okuduğumuz roman, hikaye, seyrettiğimiz dizi yada filmlerin senaryoları gibi kurgusal çalışmalarda enneagramı doğru işlenmemiş karakterlerden oluşan eserlerin
Başarı/performans odaklı bir kişi, morali bozulduğunda içe kapanıp cesaretini kaybeder, olumsuz beklentilerle bulanıp, eli kolu bağlanır, girişim yapamaz hale gelir. Öte yandan aynı kişi morali yükseldiğinde toplumsal fayda sağlayan projeleri ön plana alan, toplumda takdir kazanan ve örnek gösterilen kişi olabilir.
Enneagram modeli kişinin yapısına uygun gelişim yolunu ve burada karşılaşacağı ve yenmesi gereken zorlukları önceden gösterir. Bu yolda emek verip vermemek, sabır/sebat gösterip göstermemek kişinin elindedir.
Genelde insan kendi eksiğini hissedebilir, tam bilemez ve bilse bile kabul edemez, yüzleşemez. Bu durumda, Helen Palmer’in önerdiği gibi, enneagram’ın gelişim tavsiyeleri olarak görünen özellikleri öze bağlayarak algılamaya çalışmakta araç olarak önemli faydalar sağlayabilir. Kişilerin hayat yolu çok zahmetli, kahredici olabilir. Tahammül edilebilirse ödülü hayatın her alanda bolluk içinde, sevgi, beğeni, güven ve kesintisiz huzur içinde yaşanması olacaktır.
Ennegram kişilik tipleri
Ennegram 9 kişilik tiplemesinde oluşmaktadır. Ennegrama göre kişilik tipleri sırasıyla:
Mükemmellik odaklı, yardım odaklı, başarı odaklı, özgünlük odaklı, düşünce odaklı, sadakat odaklı, zevk odaklı, liderlik odaklı ve huzur odaklı olarak tanımlanıyor.
Fakat hayatta rastladığımız kişiler (yedi milyar farklı kişilik) bu odaklanmalardan en fazla iki komşudan değişik oranlarda pay almaktadırlar. Dünyada bu kadar çok farklı kişilik varken
dokuz temel kümeyle çalışmak, kolay, pratik ve uygulanabilir etkili bir yaklaşımdır ve diğer yöntemlere göre çok yüksek başarıda, göreceli olarak güvenilir sonuçlar verir.
Enneagram tiplemeleri nasıl belirlenmiştir?
Enneagram’ın kaynağı Gürciyef’e dayandırılsa da ilk çıkış kaynağı net olarak bilinmemektedir. Gürciyef’in kendisi bu bilgilere Sümer tabletlerinden aldığını ifade etmektedir. Kaynağının net olarak bilinmemesi teorinin güzelliğini ve uygulamadaki başarısını gölgelememektedir.
Yapılan gözlemler çağdaş kişilik envanteri modelleri ile enneagramın örtüştüğünü ve enneagramın daha derin ve kapsamlı dinamik analizler yaptığını göstermektedir. Bu konudaki ilgi ve çalışmalar ABD de üst seviyede devam etmektedir.
Enneagram göründüğü kadar sade bir yapıya mı sahiptir?
Enneagram çok sade gözükmesine rağmen anlaşılması ve gerçek derinliğinin algılanması aylar ve yıllar sürecek çalışma ve sebat gerektirir. Çünkü bu sade mekanizma aslında anlaşılması zor bir felsefenin yapısal hale bürünmüş şeklidir.
Temeli sade ama kapsadığı karışım ve olasılıklar yüzünden aslında analizlerin dikkatle, özenle yapılması gereken, yani uzmanlık gerektiren bir alandır.
Her moda olan konu gibi enneagram da çok yüzeysel algılanırsa hayal kırıklığına uğratabilir. İnternette bulabileceğiniz ücretli ve ücretsiz testlerin karmaşık ve dağınık istatistiksel sonuçları güvenilir olma sorunu yaşamaktadır. Bu konuda çalışıp kendinizi geliştirdikce kendinizi tanımanız daha kesinleşecektir. Testler kesinlikle kısa ve kolay bir çıkış yolu sağlamıyor, aman dikkat!
Enneagram Eğitimi:
· Arkadaşınızla anlaşmada sorun mu yaşıyorsunuz?
· Tedarikçinizle bir türlü aynı dili konuşup anlaşamıyor musunuz?
· Proje ekibinizden yeterli verimi almakta zorlanıyor musunuz?
· Patronunuzla aynı frekansı tutturup iletişim kurmakta zorlanıyor musunuz?
· Şirket içindeki çatışmaları çözmekte sıkıntı mı yaşıyorsunuz?
· İşe yeni eleman alırken nelere bakmanız gerektiğine ilişkin parametreleri bulamıyor musunuz?
Bunlar ve bunlardan daha fazlası “Enneagram – Etkili iletişim ve Anlaşma Teknikleri” eğitiminde…
Oanda Proje Yönetimi tarafından sağlanan interaktif ve keyifli bir eğitim size sorularınızın aradığınız cevaplarını verebilir…
Hazırlayan: Nurgül Biçer
